خون ادراری یا Hematuria، به حالتی گفته می‌شود که در ادرار فرد خون وجود داشته باشد و این مسئله تنها از روی رنگ ادرار قابل تشخیص است. اگر ادرار شما به رنگ قرمز و یا صورتی باشد به این معناست که در ادرار شما خون وجود دارد. البته در بعضی موارد، خون موجود در ادرار به راحتی مشاهده نمی‌شود. به این حالت، «Microscopic Hematuria» می‌گویند، زیرا فقط در زیر میکروسکوپ قابل شناسایی است. در این مقاله به بررسی کامل و جامع علت، علائم و درمان این بیماری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

علت خون ادراری چیست؟

این عارضه با دلایل مختلف در افراد بروز پیدا می‌کند. برخی از مهم‌ترین دلایل آن عبارتند از:

• انواع عفونت‌های ادراری
• بزرگ شدن غده پروستات در مردان مسن
• سنگ کلیه یا سنگ مثانه
•  عادت ماهیانه در خانم‌ها
• انواع عفونت‌های غده پروستات
• ابتلا به انواع بیماری‌های کلیوی
• ترومای کلیه
• سرطان کلیه یا سرطان مثانه
• سرطان بافت پوششی داخلی مجاری ادراری
• استفاده مکرر از داروهای ضد تورم برای تسکین درد مفاصل
• انجام تمرینات سخت و طاقت فرسا

وقتی به دلیل خون ادراری به یک اورولوژیست مراجعه می‌کنید، او تمام موارد بالا را به عنوان دلایل احتمالی در نظر خواهد گرفت. اما در بیشتر موارد این عارضه به دلیل مشکلاتی است که مربوط به کلیه ،مجاری ادراری یا مثانه هستند.

این مقاله نیز ممکن است برای شما مفید باشد: همه چیز در مورد تومور مثانه

تشخیص بیماری خون ادراری

مرحله تشخیص علت این بیماری، مرحله بسیار مهمی است زیرا پزشک باید خطرات ابتلا به سرطان را بررسی کند. پزشک پس از معاینه شما، پرونده سلامت شما را مطالعه می‌کند تا احتمال ابتلا به سرطان با توجه به سوابق قبلی شما را ارزیابی کند. در عین حال وضعیت شما از نظر داشتن عفونت در مجاری ادرای، ضربه خوردن و… نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت نیاز، اورولوژیست از شما می‌خواهد آزمایشاتی را انجام دهید.

آزمایشات خون ادراری

برای تشخیص اولیه علت این عارضه ابتدا مثانه مورد آزمایش قرار می‌گیرد. در صورتی که مشکل از مثانه نباشد، لازم است دستگاه ادراری فوقانی یعنی مجاری ادراری و کلیه‌ها بررسی شوند. برای بررسی مثانه از دستگاهی به نام سیستوسکوپ استفاده می‌شود. سیستوسکوپ، مثانه را با دوربین فیبر نوری، ارزیابی می‌کند. کلیه‌ها و مجاری ادراری را با سونوگرافی یا سی تی اسکن بررسی می‌کنند.

درمان خون ادراری

روش درمان این بیماری کاملا بستگی به علت آن دارد. برای اطلاع از علت، پزشک سوابق شما را بررسی می‌کند. به علاوه از معاینه فیزیکی و آزمایش و عکس برداری کمک می‌گیرد تا علت را تشخیص دهد. به طور مثال اگر عفونت مجاری ادراری سبب این بیماری شده باشد، آنتی بیوتیک برای شما تجویز می‌شود و اگر این عارضه علت دیگری مانند سرطان مثانه یا سنگ کلیه داشته باشد طبیعتا مصرف داروهای مخصوص آن به شما توصیه خواهد شد. در مواردی که علت بیماری، پروستات باشد، از داروهای مسدود کننده آلفا یا مهار کننده‌های 5-آلفا ردوکتاز استفاده می‌شود.

چه داروهایی باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز می‌شوند؟

بعضی داروها می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز شوند. این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:

• برخی داروهای ضد انعقاد و رقیق کننده‌ی خون مانند آسپرین، وارفارین، هپارین و کلوپیدوگرل
• برخی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن
• برخی داروهای کاهنده‌ی فشار خون مانند متیل دوپا
• برخی ملین‌ها
• داروهای سولفونامید مانند سولفامتوکسازول و سولفاستامید
• برخی داروهای ضد ویروسی
• برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند پنی سیلین، مترونیدازول و نیتروفورانتوئین
• برخی داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین
• سیکلوفسفامید
• ریفامپین
• فنازوپریدین
• کلروکین
• دفروکسامین
• لوودوپا
• فنوتیازین
• متوکاربامول

ادرار خونی در مردان نشانه چیست؟

ادرار خونی در مردان نشانه‌ای از مشکلات جدی در سیستم مجاری ادراری است. این مشکل به معنای وجود خونریزی محدود یا گسترده در مجاری ادراری فرد است و باید به طور جدی گرفته شود. علت اصلی ادرار خونی در مردان ممکن است شامل عفونت مجاری ادراری، ایجاد سنگ‌های ادراری، یا رشد توده‌های سرطانی باشد.

علاوه بر این علل، ورزش‌های سنگین، بیماری‌های کلیه، تروماهای کلیه، هایپروتروفی پروستات، و بیماری‌های مقاربتی نیز می‌توانند به‌عنوان دلایل ادرار خونی در مردان مطرح شوند. وجود خون در ادرار در مردان نباید نادیده گرفته شود، زیرا در زنان ممکن است به دلیل دوره‌های قاعدگی، خون در ادرار دیده شود، اما در مردان این موضوع نباید نادیده گرفته شود و نیاز به مشاوره با پزشک متخصص دارد.

ادرار خونی در زنان نشانه چیست؟

وجود خون در ادرار زنان، سهل‌الوصول به دلایل متعددی اتفاق می‌افتد، به ویژه در دوران بارداری یا دوره عادی زندگی آن‌ها. این دلایل شامل عوارض مختلفی هستند که شایع‌ترینشان عبارت‌اند از:

• سنگ مثانه
• گلومرولونفریت کلیه
• سنگ کلیه
• سرطان کلیه
• اختلالات ارثی و ژنتیکی
• سرطان مثانه
• کم‌خونی سلولی

چه زمانی به دکتر مراجعه کنم؟

از آنجایی که برخی از علل خون ادراری کاملا جدی و خطرناک هستند، باید به محض رویت خون در ادرار، هرچند مقدار آن کم و ناچیز باشد، به پزشک مراجعه کنید. حتی مقادیر بسیار کم خون در ادرار را نادیده نگیرید زیرا ممکن است نشان دهنده بیماری خطرناکی باشد. به علاوه اگر خون ادراری ندارید اما هنگام ادرار درد می‌کشید یا درد شکم و کلیه‌ها را تجربه می‌کنید، به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است این علائم به خاطر هماچوری میکروسکوپی باشد. خون ادراری تنها وجود خون در ادرار نیست بلکه ممکن است مشاهده لخته خون هنگام دفع ادرار باشد. حتی ناتوانی در ادرار کردن نیز ممکن است یکی از علائم آن باشد. سایر علائم عبارتند از:

• حالت تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• درد شدید یا خفیف در پهلوها، کمر و یا قسمت تحتانی شکم

چگونه از بروز خون ادراری پیشگیری کنم؟

پیشگیری از خون ادراری یا هماچوری مستلزم رعایت موارد زیر است:

• مقادیر فراوانی آب و مایعات در طول روز بنوشید.
• بلافاصله پس از اتمام رابطه جنسی، ادرار کنید و اندام ادراری و تناسلی خود را شست و شو دهید و بهداشت را رعایت کنید.
• غذاهایی که برای جلوگیری و کنترل سنگ کلیه لازم هستند را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
• برای پیشگیری از ابتلا به سرطان مثانه، از سیگار کشیدن اجتناب کنید.

نحوه انجام تست خون ادراری

در آزمایشگاه ظرفی در اختیار شما قرار می‌گیرد تا نمونه ادرار خود را درون آن جمع آوری کنید. باید مواردی را انجام دهید تا نمونه شما کاملا استریل بماند و دچار آلودگی نشود. این موارد به شرح زیر هستند:

• ابتدا دست‌های خود را با مایع بشویید.
• ناحیه تناسلی خود را کاملا بشویید.
• درون ظرف مورد نظر ادرار کنید و بلافاصله درب آن را ببندید.
• ظرف حاوی ادرار را به آزمایشگاه تحویل دهید.

نتیجه آزمایش

فاکتورهای زیادی وجود دارد که نتیجه آزمایش را تعریف می‌کنند. اگر میزان سلول‌های خونی موجود در ادرار، کم یا بسیار کم باشد، جای نگرانی نیست و با دارو قابل درمان است. اما اگر میزان خون موجود در ادرار زیاد باشد، باید جدی گرفته شود زیرا احتمالا با یک بیماری جدی مرتبط است.

لبو؛ عامل بسیاری از نگرانی ها!

بسیاری از افرادی که در پاییز و زمستان به پزشک مراجعه می‌کنند و از خون ادراری ناگهانی، نگران هستند، خبر ندارند که نگرانی آن‌ها بی مورد است. وقتی فرد مقدار زیادی لبو بخورد، رنگ ادرار وی به قرمز یا صورتی تغییر پیدا می‌کند. خوردن لبو عاملی شده تا فرد با مشاهده رنگ ادرار خود، نگران شود و به پزشک مراجعه کند. قرمز شدن رنگ ادرار پس از خوردن لبو، کاملا طبیعی است و نیاز به نگرانی ندارد. از خوردن لبو لذت ببرید و از خون ادراری پس از آن نترسید!

این مقاله نیز ممکن است برای شما مفید باشد: با درد سنگ کلیه (رنال کولیک) چکار کنیم؟

نتیجه گیری

با توجه به مطالب بیان شده در این مقاله در رابطه با خون ادراری، بهتر است در صورت مشاهده‌ی هر یک از علائم سریعا به بهترین اورولوژیست در تهران مراجعه کنید تا با انجام معاینات و آزمایشات لازم، تشخیص صحیح صورت گیرد و در صورت نیاز اقدام به موقع برای درمان انجام شود.