سنگ شکن برون اندامی ESWL

سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL یکی از انواع روش های سنگ شکنی کلیه می باشد که با استفاده از امواج شوک خارجی یا لیتوتریپسی انجام می پذیرد. این روش نخستین بار در دهه 1980 میلادی به عنوان یک روش کاملا غیر تهاجمی برای شکستن سنگ های درون کلیه و لوله یوریتر معرفی شد.

همانطور که می دانید سنگ کلیه، به‌ خصوص در کشور ما، یکی از بیماری‌های شایع در حوزه تخصص ارولوژی محسوب می‌شود. از لحاظ آماری حدود 20 درصد جامعه دچار سنگ کلیه هستند و با توجه به درد شدیدی که این سنگ ها ایجاد می کنند، این افراد مجبورند به طور مکرر به بهترین دکتر اورولوژی مراجعه نمایند. که این مورد سبب اتلاف وقت و تحمیل هزینه های اضافی بر فرد خواهد شد. بدین منظور استفاده از یک روش درمانی مناسب بسیار با اهمیت است.

در روش سنگ شکنی برون اندامی (ESWL)، با متمرکز کردن امواج صوتی پر قدرت در نقطه هدف به تجزیه سنگ های کلیوی می پردازند که بعد از استفاده از این روش درمانی فرد می تواند تکه های کوچک سنگ را از طریق ادرار دفع نماید.

سنگ های کلیه متشکل از بلورهای سخت و کوبررسی بوده و امکان دارد در یک یا هر دو کلیه افراد ایجاد شوند. به هم ریختن تعادل مواد معدنی بدن یکی از زمینه های ابتلا به سنگ کلیه می باشد. در غالب موارد تکه سنگ های کلیوی خود به خود از سیستم ادراری فرد پاکسازی می شوند، در غیر این صورت متخصص کلیه روش ESWL را به بیمار توصیه می کند.

با استفاده از روش ESWL دیگر نیازی به برش های جراحی جهت شکستن و خارج کردن تکه سنگ ها نخواهد بود. متخصص اورولوژی از لیتوتریپسی می تواند تنها برای برخی سنگ های خاص در کلیه و یوریتر استفاده کند. در نتیجه نمی توان از این روش برای تمامی سنگ ها و در همه نقاط استفاده کرد. 

مزایای استفاده از سنگ شکن برون اندامی

در صورت اقدام به درمان ESWL بیمار می تواند از مزایای ذیل بهره مند گردد:

• کاهش قابل توجه ناتوانی و مرگ و میر در اثر جراحی
• غیر تهاجمی بودن و عدم نیاز به برش های جراحی
• عدم نیاز به بستری شدن در بیمارستان
• سنگ شکنی برون اندامی هزینه و عوارض جانبی کمتری در مقایسه با سایر روش ها دارد.
• در کودکان و افراد لاغر پاسخ درمانی به سنگ شکن برون اندامی (ESWL) بهتر است.
• درصد بالای بهبود بیماران درمان شده با این روش درمانی

درمان سنگ شکنی برون اندامی در مدت زمان نیم تا یک ساعت قابل انجام است. به طور معمول هر کلیه در یک جلسه درمانی تحت درمان قرار می گیرد. قبل از شروع کار به بیمار یک سرم وصل شده و داروی مسکنی تزریق می شود، افزون بر اینها، از یک شل کننده عضلانی نیز برای شل شدن عضلات استفاده می شود.

پرستاری که روش درمانی را اجرا می کند، بسته به محل قرار گیری سنگ کلیوی (که ممکن است در کلیه یا میزنای باشد.)، از بیمار می خواهد که به پشت یا رو دراز بکشد. در ادامه با استفاده از امواج فراصوت محل دقیق سنگ های کلیوی مشخص می شود، پس از آغشته سازی پوست بدن بیمار به ژل، از دستگاهی به نام حسگر لیتوتریپتر برای تابیدن امواج صوتی پر قدرت، به سمت هر کدام از سنگ های کلیه، استفاده می کنند.

در حین افزایش تدریجی قدرت امواج صوتی تابشی، لازم است که بیمار کاملا ساکن و بدون حرکت باقی بماند، چرا که ممکن است سنگ از موقعیت در نظر گرفته شده، خارج شود.

در زمان انجام سنگ شکنی، به دلیل بکار گرفتن امواج صوتی پرقدرت، فرد ممکن است دردی گزنده را در پوست کمر خود احساس نماید. باید بدانید که تعداد سنگ های کلیه است که تعیین کننده جلسات درمانی می باشد تا در نهایت رهایی کامل از این سنگ ها حاصل گردد.

پس از گذراندن پروسه درمانی ESWL و پایدار شدن علائم حیاتی، بیمار می تواند مرخص شود. مصرف دارو های تجویز شده و مایعات بیشتر (در حدی که ادرار شما به رنگ زرد روشن در آید.)، استراحت کافی و تحرک، در تسریع روند خروج خرده سنگ ها و پاکسازی سیستم ادراری نقش بسزایی دارد.

همچنین زمانی که دیگر خون در ادرار خود مشاهده نکردید، می توانید فعالیت های سنگین تر مانند ورزش و پیاده روی طولانی را از سر بگیرید.

از جمله افرادی که کاندیدای مناسبی برای این نوع روش درمانی نیستند، می توان موارد ذیل را نام برد :

• در زنان باردار اقدام به درمان سنگ شکنی برون اندامی (ESWL) به هیچ وجه توصیه نشده و بهتر است از روش های درون اندامی یا لیزر استفاده شود .
• افرادی که مصرف کننده داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و وارفارین و پلاویکس و .. هستند.
• مبتلایان به آنوریسم رگ های بزرگ
• کسانی که دچار عفونت سیستم ادراری اند.
• بیمارانی با سنگ هایی از جنس سیستین و انواع خاصی از کلسیم، چرا که این سنگ ها با روش لیتوتریپسی به خوبی خرد نمی شوند.
• انجام درمان ESWL در افراد با پیس میکر، نیازمند هماهنگی با متخصص قلب است.
• سنگ شکن برون اندامی گزینه مناسبی برای سنگ های بیش از ٢/۵-٢ سانتیمتر نمی باشد.

با وجود اینکه سنگ شکنی برون اندامی در طی چندین دهه به عنوان روشی با امنیت بالا مورد استفاده قرار می گیرد، اما باید در نظر داشته باشید که باز هم عوارض و ریسک های احتمالی خاصی وجود دارند که بهتر است بیماران از قبل با آن ها آشنایی داشته باشند:

• وجود مقداری خون (هماچوری) و قطعات سنگ ها در ادرار شما برای دو تا سه روز
• کبودی و تاول بر روی پوست در قسمتی که درمان صورت گرفته است.
• آسیب به بافت یا ارگان های کناری از قبیل آسیب به عضلات روده ها، عروق و بافت های مجاور کلیه (طحال و کولون)
• عفونت مجاری ادراری و بروز تب و لرز شدید از جمله ریسک های پیش رو است که ممکن است برای درمان آن ها نیاز به آنتی بیوتیک باشد.
• انسداد میزنای به دلیل گیر کردن قطعات سنگی
• عفونی شدن کلیه که با علائمی از قبیل اسپاسم ناگهانی، درد شدید هنگام ادرار کردن و تب همراه است. در صورت مشاهده این علائم فورا با دکتر اورولوژ خود تماس بگیرید.
• شکستن ناقص و غیر موثر سنگ ها: متاسفانه با وجود اینکه موفقیت این پروسه درمانی موثر برای سنگ های کلیوی و مجاری ادراری به اثبات رسیده است، باز هم در برخی شرایط ممکن است سنگ ها علی رغم انجام چندین جلسه لیتوتریپسی مقاومت نشان دهند.

پس از 2 تا 3 هفته دنبال کردن تجویزات ارائه شده از سوی دکتر اورولوژ، سیستم ادراری بیمار تحت تصویربرداری (سونوگرافی/ رادیوگرافی KUB) قرار می گیرد تا درصد موفقیت عمل و همینطور وجود خرده سنگ های احتمالی باقیمانده مورد بررسی قرار گیرد. در صورتی که نیاز باشد تا عمل سنگ شکنی مجددا انجام گیرد، بیمار مجاز است تنها تا حداکثر 3 مرتبه دیگر این روش درمانی را تکرار کند و در صورت عدم درمان، روش های درمانی دیگری توصیه خواهد شد.