سنگ کلیه در واقع املاح و نمک های بیش از حدی هستند که در کلیه جمع شده و رسوبات سختی را تشکیل می دهند. این سنگ ها می توانند به دلایل مختلفی به وجود آیند و در تمامی مجاری ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند. در این مقاله از بهترین بهترین متخصص کلیه در تهران دکتر داریوش محمدی به بررسی جامع این عارضه و علائم و دلایل ابتلا به آن ، می پردازیم.
علل ابتلا به سنگ کلیه چیست؟
هر کسی ممکن است به سنگ کلیه دچار شود ولی به طور کلی مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می شوند. افرادی که تجربه سنگ در کلیه داشته باشند بیشتر از بقیه احتمال مبتلا شدن دارند. همچنین اگر در خانواده شما ، فردی سابقه ابتلا به آن را داشته باشد، شما نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوید.
علل رایج ابتلا به سنگ کلیه چیست؟
- کم آبی: مصرف ناکافی مایعات می تواند منجر به غلیظ شدن ادرار شود و خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
- رژیم غذایی: مصرف رژیم غذایی سرشار از سدیم یا پروتئین حیوانی و غذا های کم کلسیم می تواند در تشکیل سنگ نقش داشته باشد.
- سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش می دهد.
- برخی شرایط پزشکی: شرایطی مانند چاقی ، فشار خون بالا و بیماری های گوارشی می توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند.
- عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs): UTIs می تواند محیطی مناسب برای تشکیل سنگ ایجاد کند.
- برخی داروها: برخی داروها ، از جمله دیورتیک ها و برخی داروهای ضد رترو ویروسی ، می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
- ناهنجاری های دستگاه ادراری: ناهنجاری های ساختاری یا انسداد در دستگاه ادراری می تواند جریان طبیعی ادرار را مختل کرده و باعث تشکیل سنگ شود.
- اختلالات متابولیک: شرایطی مانند هیپرکلسیوری ، هیپر اگزالوری و سیستینوری می تواند باعث عدم تعادل در ترکیب ادرار شود و احتمال تشکیل سنگ را افزایش دهد.
- برخی از روش های جراحی: برخی از جراحی ها یا مداخلات پزشکی می توانند بر عملکرد دستگاه ادراری تأثیر بگذارند و خطر تشکیل سنگ را افزایش دهند.
- آب و هوا و جغرافیا: زندگی در آب و هوای گرم و خشک ممکن است منجر به کم آبی بدن و افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه شود. علاوه بر این ، مناطق جغرافیایی خاصی به دلیل عوامل محیطی و الگوهای غذایی ، شیوع بیشتری از انواع خاص این عارضه را دارند
چه بیماری هایی می‌توانند احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند؟
علاوه بر عوامل ذکر شده ، یک سری بیماری ها ممکن است احتمال ابتلا به این عارضه در افراد را بالا ببرد. بیماری هایی چون نقرس ، دیابت ، اسیدوز توبولی کلیه و پرکاری غده پاراتیروئید جزء این بیماری ها هستند. در ادامه دلیل هر یک از آن ها را توضیح خواهیم داد.
- نقرس: همانطور که کمی پیش اشاره کردیم افرادی که مبتلا به نقرس هستند و پروتئین بالایی مصرف می کنند ، اسید اوریک خون بالایی دارند و این موضوع سبب رشد زیاد و درد فراوان سنگ کلیه می شود.
- دیابت: دیابت شدید می تواند ادرار را اسیدی تر کند که این موضوع سرعت رشد سنگ را بسیار بالا می برد.
- اسیدوز توبولی کلیه: این عارضه یک مشکل کلیوی می باشد که موجب تجمع بیش از حد اسید در کلیه می شود.
- پرکاری غده پارا تیروئید: این غده می تواند موجب تولید بیش از حد هورمون در بدن شود و میزان کلسیم خون را بالا ببرد.
آشنایی با عوامل خطر غیر قابل کنترل ابتلا به سنگ کلیه
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند عبارت‌اند از:
- سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما سنگ کلیه داشته باشد ، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می یابد.
- اختلالات ارثی: یکی از این اختلالات هیپرکلسیوری است که طی آن کلسیم بیش از حد از مواد غذایی جذب و در ادرار دفع می شود. بیش از نیمی از افراد مبتلا به هیپرکلسیوری دچار سنگ های کلیوی کلسیم فسفات یا کلسیم اگزالات می شوند.
- هیپراگزالوری اولیه: افزایش سطح اگزالات در ادرار ، خطر تشکیل سنگ های اگزالاتی را افزایش می دهد.
- بیماری ها: برخی بیماری ها مانند اسیدوز توبولار کلیوی ، سیستینوری ، هایپرپاراتیروئیدیسم و عفونت های خاص دستگاه ادراری ، خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می دهند. همچنین ، سبک زندگی بدون تحرک و بیماری های مزمن مانند دیابت و فشارخون بالا نیز از عوامل خطرساز هستند
علائم سنگ کلیه چیست ؟
معمولا افراد سنگ کلیه های بسیار ریزی دارند که به شکل طبیعی از طریق مجاری ادراری دفع می شوند. در این شرایط فرد ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. اما مشکل زمانی شروع می شود که اندازه این سنگ ها اندکی بزرگ تر شود. اگر سنگ بزرگی داشته باشید ، ممکن است این علائم را تجربه کنید:
- درد شدید: درد شدید که اغلب به عنوان یکی از شدید ترین دردهایی که معمولاً در پشت ، پهلو یا شکم تجربه می شود، توصیف می‌شود.
- درد پهلو: دردی که از پشت یا پهلو به کشاله ران یا پایین شکم انتقال پیدا می‌کند.
- ادرار خونی: خون در ادرار که ممکن است صورتی ، قرمز یا قهوه ای به نظر برسد.
- ادرار کدر یا بد بو: وجود رسوب یا بوی نامطبوع در ادرار.
- تکرر ادرار: نیاز به تکرر ادرار بیشتر از حد معمول.
- اضطرار برای ادرار کردن: میل شدید و مداوم برای ادرار .
- ادرار دردناک: ناراحتی یا درد در هنگام ادرار .
- ادرار کردن به مقدار کم: دفع مقدار بسیار کمی از ادرار نسبت به حالت عادی.
- حالت تهوع و استفراغ: احساس تهوع یا استفراغ به دلیل درد یا سایر عوارض سنگ کلیه.
- تب و لرز: در برخی موارد ، این عارضه می تواند باعث عفونت و در نتیجه تب و لرز شود.
- فوریت یا مشکل در ادرار: احساس نیاز فوری به ادرار کردن یا مشکل در شروع ادرار
علائم سنگ کلیه در خانم ها و آقایان به چه شکل است؟
درد سنگ کلیه در خانم ها و آقایان به طور مشابه به صورت درد شدید و ناگهانی در پهلو ، کمر یا شکم می باشد. این درد متناوب و تشدید شونده است و ممکن است به کشاله ران منتشر شود. در آقایان ، درد ممکن است به سمت بیضه ها و ناحیه تناسلی انتشار یابد ، در حالی که در خانم ها به ناحیه لگن منتقل می شود. دیگر علائم شامل تهوع ، استفراغ ، خون در ادرار ، ادرار کدر یا با بوی تند و تکرر و فوریت ادرار می باشد. وجود عفونت ادراری می تواند این علائم را تشدید کند. جالب است بدانید که علائم سنگ کلیه در خانم ها و آقایان به طور کلی مشابه هستند با این حال ، برخی تفاوت های جزئی ممکن است وجود داشته باشد.
- انتشار درد: در خانم‌ها ، درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است بیشتر به ناحیه لگن و کشاله ران منتشر شود ، در حالی که در آقایان، درد ممکن است به سمت بیضه ها و ناحیه تناسلی منتشر گردد..
- تکرر و فوریت ادرار: خانم ها و آقایان ممکن است تکرر و فوریت ادرار را تجربه کنند ، اما برخی تحقیقات نشان داده اند که این علائم در خانم ها بیشتر دیده می شود.
- عفونت های ادراری: خانم ها به دلیل ساختار آناتومیکی سیستم ادراری ، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت های ادراری هستند که می تواند با علائم سنگ کلیه تداخل داشته باشد و این علائم را تشدید کند.
- تشخیص و بررسی: به دلیل تفاوت های آناتومیکی و فیزیولوژیک ی، ممکن است رویکرد های تشخیصی و درمانی در مردان و زنان کمی متفاوت باشد.
انواع مختلف سنگ کلیه
سنگ کلیه انواع مختلفی دارد. پزشک متخصص خوب در تهران دکتر محمدی برای درمان این بیماری ابتدا باید نوع سنگ را تشخیص دهد. انواع مختلف آن عبارتند از:
- سنگ کلسیم: شایع ترین نوع سنگ کلیه ، نوع کلسیمی است. این نوع سنگ ها معمولا از کلسیم و اگزالات ساخته می شوند. گاهی سنگ های کلسیمی با فسفات همراه هستند.
- سنگ اوریک اسید: سنگ اوریک اسید معمولا زمانی شکل می گیرد که pH ادرار پایین تر از حد طبیعی باشد. وقتی ادرار فرد بیش از حد اسیدی است ، این مدل سنگ ها تشکیل می شوند. سنگ اوریک اسید ممکن است به تنهایی ایجاد شود یا اینکه با سنگ کلسیم همراه باشد.
- سنگ استروویت: این مدل سنگ زمانی ایجاد می شود که فرد به نوع خاصی از عفونت مجاری ادراری مبتلا باشد. در حقیقت باکتری هایی که سبب چنین عفونت هایی هستند ، آمونیاک موجود در ادرار را انباشته کرده و این سنگ ها را ایجاد می کنند. این سنگ ها ممکن است از منیزیم ، آمونیوم و فسفات نیز تشکیل شوند.
- سنگ سیستین: سنگ سیستین از آمینو اسید سیستئین ایجاد می شود. این نوع سنگ بسیار نادر است و تنها در افرادی به وجود می آید که به نوعی اختلال ژنتیکی دچار هستند.
فیلم نحوه شکستن سنگ کلیه
سوالات متداول مرتبط با سنگ های کلیه
- اگر سنگ کلیه دفع نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر سنگ دفع نشود یا آن را جراحی نکنید، احتمال تشکیل سنگ‌های دیگر نیز وجود دارد.
- من سنگ کلیه دارم آیا فرزندانم نیز مبتلا خواهند شد؟
افراد ممکن است در اثر عوامل ژنتیکی به سنگ کلیه مبتلا شوند ولی این امر ممکن است به علت تغذیه یکسان آن ها باشد پس نمی توان قاطعانه گفت که فرزندان صرفا به خاطر ارتباط ژنتیکی دچار این عارضه خواهد شد.
- چرا پس از دفع سنگ مجدد دچار درد می شویم؟
بسیاری از افراد پس از دفع سنگ کلیه ، دچار دردهای آزار دهنده می شوند. این دردها بی‌دلیل نیستند ، دلایل اصلی آن می تواند یبوست ، درد ارجاعی ، مسدود شدن حالب ، وجود یک سنگ کلیه دیگر و التهاب نیز باشد.
- مصرف چه داروهایی منجر به سنگ کلیه می شود؟
مصرف برخی داروها نیز می تواند در ایجاد و رشد سنگ کلیه تاثیر گذار باشد. از جمله داروهای آنتی بیوتیک مانند سیپروفلوکساسین ، داروهای درمان بیماری ایدز ، داروهای درمان فشار خون که میزان ادرار را افزایش می دهند و موجب بروز سنگ کلیه می شوند.
- چه عواملی در ایجاد سنگ کلیه تاثیر دارند؟
اضافه وزن ، کمبود آب بدن و سدیم بالا ، مشکلات روده ای و رژیم غذایی اشتباه.
- چه افرادی بیشتر در معرض سنگ کلیه هستند؟
بیشتر افراد بر اثر عوامل ژنتیکی و محیطی دچار سنگ کلیه می شوند. اما احتمال ابتلا به این عارضه در برخی افراد بیشتر از دیگران است. مانند افرادی که تازه به بلوغ جنسی رسیده اند و سن آن ها بین ۲۶-۲۸ می باشد. افراد مسن و بالای ۵۰ سال ، افرادی که پوست روشنی دارند ، افراد کم تحرک و افرادی که عفونت های مجرای ادراری دارند. همچنین احتمال این عارضه در مردان بیشتر از زنان می باشد
